خصوصیات و ترکیبات شیمیائی صمغ گز

صمغ ها در صنایع مختلف مصارف گوناگون دارند. در صنایع غذائی از آنها بعنوان ماده قوام دهنده، ژله ای کننده و عامل جلوگیری از رسوب و ته نشینی (stabilizer) استفاده میشود. صمغ های طبیعی منشا گیاهی داشته بطورکلی مقدار محصول و تولیدشان در جهان محدود میباشد. صمغ گز (گزنگبین) نوعی صمغ طبیعی است که از بوته ای بنام tamarix manifera در اثر نیش حشره ای بنام croccus maniparus ترشح میشود و بعنوان ماده قوام دهنده در ساختن نوعی شیرینی بنام گز مورد استفاده قرارمیگیرد. هیچ گونه اطلاع چاپ و منشر شده ای درباره خصوصیات و ترکیبات این صمغ (gaz-gum) دراین مطالعه معرفی مینمائیم. در مورد صمغ های مختلف اطلاعات دقیق چاپ و منتشر شده است که بکمک آن میتوان هر صمغی را از دیگر صمغ ها جدا نمود. علاوه بر این ساختمان شیمیائی بعضی از صمغ ها نیز مورد تحقیق و مطالعه قرار گرفته است که بدان وسیله با صحت بیشتری میتوان پی به خاصیت فیزیکی و شیمیائی آنها برد. متدهای مختلف پیشنهادی برای تشخیص خصوصیات و ترکیبات و موارد استعمال صمغ های شناخته شده در جداول 6-1 گرد آمده است . در هیچ یک از منابع مورد مطالعه اشاره ای به صمغ گز نگردیده است لذا برای اولین بار درباره این صمغ مطالعاتی انجام گرفت که نتیجه آن در این ساله نیز جمع آوری شده است . از بین کلیه روشهای مختلف جهت تشخیص ترکیبات قندی صمغ ها در این رساله متد کلاسیک گرماتوگرافی کاغذی مورد استفاده قرار گرفته است . از بین محلولهای مختلف که برای جدا کردن قندهای متشکله صمغ پس از هیدرولیز شدن مورد مطالعه واقع شد در آزمایشات انجام یافته حلال اتیل استات ، اسید استیک و آب بترتیب به نسبت های حجمی 3 :1 :3 بهترین تشخیص داده شد (جدول 7). کرماتوگرافی های مختلف وجود قندهای مالتوز، گلوکز، فروکتوز، زایلوزو آرابینوز را در صمغ ثابت کرد در حالیکه در نمونه های هیدرولیز شده فقط گلوکز، فروکتوز، آرابینوز و زایلوز تشخیص داده شد که عدم وجود مالتوز به دو واحد گلوکز تعبیر گردید. با استفاده از یک متد جدید تشخیص غلظت نقاط کرماتوگرافی که عبارت باشد از استفاده از دستگاهی که برای تشخیص غلظت نقاط کرماتوگرافی غشائی ساخته شده است توانستیم براحتی و بدقت غلظت دو قند گلوکز و فروکتوز را در نمونه های مختلف تشخیص دهیم. مقدار هریک بترتیب 30 و 10 درصد تشخیص داده شد در حالیکه تشخیص و تعیین 60 درصد بقیه نامعلوم ماند. آزمایشات انجام یافته در مورد تشخیص خصوصیات صمغ خواص ذیل را برای این صمغ مشخص نمود: زرد رنگ ، جاذب رطوبت ، پس از جذب رطوبت کافی چسبناک و در آب تشکیل محلول کلوئیدی ثابت در درجه حرارت های پائین و بالا میدهد. هنگامیکه بیک محلول آبی 20 درصد صمغ 4 برابر حجمش الکل اتیلیک 95 درصد اضافه شد رسوبی معادل 22 درصد وزن اولیه بدست آمد در حالیکه 78 درصد باقی بحال محلول باقی ماند. این رسوب الکلی با محلول روتنیم قرمز (ruthenium red) و محلول آبی والکلی آبی متیلن (methylene blue) رنگ گرفت . تجزیه کلی تز صمغ فوق نشان داد که حاوی بیش از 90 درصد مواد قندی، 4 درصد مواد پروتئینی و 2 درصد املاح میباشد. فرمول و روش تهیه گز که توسط کارگاهها در اصفهان از آن استفاده میشود مورد مطالعه واقع شد و نتایج حاصله گزارش شده است .